Χρυσούλα Κουρκούτη: «Βλέπω μια ποιητική διάσταση σε αυτά τα μικροσκοπικά μόρια που λέγονται ορμόνες!»

«Υπάρχει η ανασφάλεια ότι μεγαλώνουμε, η νοοτροπία ότι είναι “εντάξει” να υποφέρεις εκείνη τη περίοδο…»

Πριν λίγα χρόνια περιμέναμε με μια φίλη τα παιδιά μας να τελειώσουν το μάθημα χορού. Ξαφνικά γυρνάει και μου λέει προβληματισμένη: «Φαντάζεσαι τι έχει να γίνει όταν οι κόρες μας θα είναι στην εφηβεία και εμείς στον δρόμο πριν την εμμηνόπαυση; Χαμός!». Μας πιάσανε τα γέλια αλλά τα λόγια της έκρυβαν μια μεγάλη αλήθεια για τις επερχόμενες αλλαγές… Και επειδή αυτό το θέμα κάνει τζιζ και δύσκολα το θίγει μια γυναίκα, ενώ την ίδια στιγμή μπορεί να βιώνει τις αλλαγές στο σώμα της αρκετά δύσκολα, σκέφτηκα να κάνω εδώ μια κουβέντα με την ενδοκρινολόγο Χρυσούλα Κουρκούτη. Χάρη στην κόρη μου έχω γνωρίσει υπέροχους ανθρώπους και η Κρίστη –όπως την φωνάζουμε- εντάσσεται σε αυτούς. Αλλά εκτός του ότι είναι ειδικευμένη σε θέματα εμμηνόπαυσης, διαβήτη και μεταβολισμού, όπως και σε ότι αφορά την παιδοενδοκρινολογία, η Κρίστη είναι μια γυναίκα με ανοιχτό μυαλό που χρησιμοποιεί τις γνώσεις της αναγνωρίζοντας παράλληλα πως ο νους και οι σκέψεις μας έχουν άμεση επίδραση στο σώμα μας. Η ίδια για την ειδικότητά της λέει με χιούμορ πως είναι κάτι σαν τον «μάγο του χωριού». Τον «μάγο»-θεραπευτή συμπληρώνω εγώ που μελετώντας την γυναικεία φύση και το γύρω περιβάλλον, μας υποστηρίζει σε αυτή την τόσο ιδιαίτερη φάση της πορείας μας στην ζωή.

Κρίστη έχω την αίσθηση ότι για πολλές γυναίκες ό,τι αφορά την εμμηνόπαυση, το πριν και το μετά αυτής της ιδιαίτερης φάσης στην πορεία της ζωής μας, αποτελεί θέμα ταμπού. Έτσι, αποφεύγουν να το συζητούν αλλά στο μεταξύ αρκετές ταλαιπωρούνται. Συμφωνείς;

Αρχικά Άννα θέλω να σε ευχαριστήσω για την πρόσκληση να μιλήσουμε για ένα τόσο σημαντικό  θέμα που απασχολεί εμάς τις γυναίκες. Ναι, έχεις δίκιο είναι ένα θέμα ταμπού που δεν συζητείται εύκολα. Υπάρχει η ανασφάλεια ότι μεγαλώνουμε, η νοοτροπία ότι είναι ¨εντάξει’ να υποφέρεις εκείνη τη περίοδο, ο φόβος για τις επιπλοκές μια ενδεχόμενης θεραπείας και  το καταθλιπτικό συναίσθημα που η ίδια η εμμηνόπαυση προκαλεί και μας κάνει να κλεινόμαστε στον εαυτό μας. Σε σχετική έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο μόλις 1 στις 5 γυναίκες επισκέπτονται κάποιον Ειδικό για την Εμμηνόπαυση.  Και για να είμαστε ειλικρινείς, δεν υπάρχουν πολλοί εξιδεικευμένοι γιατροί για την Εμμηνόπαυση, οπότε και αυτές οι γυναίκες που ζητούν βοήθεια ή έστω σωστή  πληροφόρηση συχνά δεν την παίρνουν.

Λένε πως καθετί που αλλάζει πάνω σε μια γυναίκα αυτό που νιώθει και αισθάνεται είναι άμεσα εξαρτώμενο από τις ορμόνες. Άρα ο ρόλος των ορμονών είναι θεμελιώδης για το ευ ζην των γυναικών και όμως, συχνά παραγνωρίζεται. Αρχίζει τουλάχιστον αυτό να αλλάζει στην σύγχρονη εποχή;

Σίγουρα στον Δυτικό κόσμο ναι, το ζήτημα της ποιότητας ζωής είναι πολύ υψηλά στις προτεραιότητες  των ανθρώπων. Επιπλέον η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου, η ενεργός συμμετοχή των γυναικών στη κοινωνία και η ευκολότερη πρόσβαση στη πληροφορία βοηθά σε αυτή την κατεύθυνση

Ποια είναι τα συμπτώματα εκείνα που «φωνάζουν» ότι μια γυναίκα χρειάζεται την βοήθεια και την υποστήριξη ενός ειδικού;

Όταν έρχεται μια γυναίκα στο ιατρείο, είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε τη συχνότητα και σοβαρότητα των κλιμακτηριακών συμπτωμάτων. Χρειάζεται να προσδιορίσουμε την έκταση στην οποία επηρεάζουν την ποιότητα ζωής της, αφού αυτή είναι ανάμεσα στα πιο σημαντικά κριτήρια για την έναρξη της φαρμακευτικής θεραπείας (Armeni, Lambrinoudaki et al 2016). Τα αγγειοκινητικά συμπτώματα  είναι τα πιο συχνά και ενοχλητικά… Eξάψεις, έντονες εφιδρώσεις δυσανεξία στη ζέστη και μπορούν να διαρκέσουν έως 7,5 έτη με μέση διάρκεια τα  4,5 έτη μετά την τελευταία περίοδο.

Ακολουθούν τα συμπτώματα του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης (GSM) που περιλαμβάνει : ξηρότητα των γεννητικών οργάνων, δυσπαρεύνια, αιμορραγία μετά την επαφή, ερεθισμός/καύσος/κνησμός του αιδοίου, συχνή ή επιτακτική ούρηση καθώς και ελαττωμένη σεξουαλική επιθυμία και μειωμένη εφυγρανση με τη σεξουαλική δραστηριότητα. Οι περισσότερες γυναίκες ντρέπονται να συζητήσουν για αυτά παρόλο ότι δυσχεραίνουν την ποιότητα ζωής και τη σεξουαλική τους υγεία.

Οι διαταραχές ύπνου αποτελούν ένα ακόμη σύνηθες σύμπτωμα με σημαντικές συνέπειες για την καθημερινή λειτουργία, και εμφανίζεται  σε ποσοστά που κυμαίνονται από 25-51% για τις περιεμμηνοπαυσιακες γυναίκες.

Κατόπιν ακολουθούν οι γνωσιακές διαταραχές και οι επιπτώσεις στη διάθεση. Όλο και περισσότερες έρευνες (Shifren and Gass 2014, Weber, Maki et al 2014, Maki 2015) υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες στην εμμηνοπαυσιακή μετάβαση εμφανίζουν μια προοδευτική πτώση των γνωσιακών λειτουργιών, που εκφράζονται ως δυσκολία στη συγκέντρωση, διαταραγμένη μνήμη και δυσκολία εκτέλεσης πολλαπλών δραστηριοτήτων. Οι διαταραχές της διάθεσης συναντώνται συχνά στις περιεμμηνοπαυσιακες γυναίκες, παρολαυτά η πλειοψηφία δεν εκδηλώνει κατάθλιψη που να χρήζει αντιμετώπισης.  Ένας σημαντικός αριθμός ερευνών υποστηρίζει ότι η μετάβαση στην εμμηνόπαυση είναι ένα κριτικό παράθυρο για έναρξη νέου επεισοδίου κατάθλιψης δηλαδή χρειάζονται και άλλοι παράγοντες για να εκδηλωθεί. Τέλος η αύξηση σωματικού βάρους, είναι μια ακόμη συνέπεια της μείωσης των οιστρογόνων μας,

Εδώ και δεκαετίες η λήψη ορμονών έχει δαιμονοποιηθεί. Που τελειώνει ο μύθος και που αρχίζει η αλήθεια; Τι ισχύει σήμερα;

Πολλές γυναίκες φοβούνται να λάβουν θεραπεία  ορμονικής υποκατάστασης, και αυτό οφείλεται κυρίως σε μια ευρέως διαδεδομένη έρευνα του Women’s Health Initiative το 2002 που συσχέτισε την θεραπεία με αυξημένο κίνδυνο θρομβώσεως, καρκίνου μαστού και ενδομήτριου. Η μελέτη αυτή έχει αμφισβητηθεί πολύ, κυρίως γιατί δεν υπήρξε διόρθωση για την ηλικία. Οι εκδηλώσεις αυτές αφορούσαν γυναίκες >60ετων , πολλές παθήσεις προϋπήρχαν και η θεραπεία αφορούσε υψηλές δόσεις οιστρογόνων από το στόμα.  Οι σύγχρονες θεραπείας υποστηριζόμενες από αξιόπιστες έρευνες ετών είναι ασφαλείς και αποτελεσματικές. Πάντα ο θεράπων ιατρός λαμβάνει υπόψη τη γυναικά που έχει απέναντι του, και εξατομικεύει την θεραπεία. Η κλασσική θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (ΘΥΥ) αφορά φυσικά οιστρογόνα σε πολύ χαμηλή δόση που δίνονται διαδερμικά (αυτοκόλλητο) και υποκαθιστούν αυτό που μας λείπει.

Υπάρχουν «φυσικοί» τρόποι υποστήριξης σε αυτή την τόσο ευαίσθητη περίοδο της ζωής μας;

Βεβαίως υπάρχουν εναλλακτικές μη ορμονικές θεραπείες για τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα με φάρμακα της κατηγορίας των εκλεκτικων αναστολέων επαναπροσληψης σεροτονινης και νορεπινεφρινης (SNRIs) και των  εκλεκτικων αναστολέων επαναπροσληψης σεροτονινης (SSRIs). Ταυτόχρονα, υπάρχουν και μη φαρμακευτικές εναλλακτικές θεραπείες όπως τοπικά κολπικά ενυδατικά μακράς δράσης  και λιπαντικά προϊόντα. Άλλη επιλογή είναι  τα φυτοοιστρογόνα  που είναι ουσίες που παράγονται από τα φυτά με χημική δομή ανάλογη με αυτήν της ανθρώπινης οιστραδιόλης. Ολοένα περισσότερες ενδείξεις καταδεικνύουν σημαντικές ευεργετικές ιδιότητες στη χορήγηση φυτοοιστρογόνων όμως απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια  τους στις μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Το στρες παίζει και στις ορμόνες τον ρόλο του «κακού». Αλλά όπως λένε, μόνον οι πεθαμένοι δεν έχουν άγχος! Οπότε Κρίστη τι μπορούμε να κάνουμε πριν την εμμηνόπαυση ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο ομαλή η μετάβαση αυτή;

Σίγουρα, στο σύγχρονο τρόπο ζωής το στρες έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Συστήνω σε όλες τις γυναίκες (βάζω ένα post it και στον εαυτό μου) , να προσπαθήσουν να αφιερώσουν λίγο χρόνο στο σώμα και την υγεία τους. Να μπει στο πρόγραμμα μια συστηματική αθλητική δραστηριότητα, να υιοθετήσουμε πιο υγιεινή διατροφή,  να ξεκλέψουμε λίγες κενές στιγμές χαλάρωσης μέσα στη μέρα. Να βάλουμε προτεραιότητες και σε αυτές,  ο εαυτός μας να μπει λίγο πιο ψηλά. Από εναλλακτικές θεραπείες ο διαλογισμός, η γνωσιακή συμπεριφοριολογικη θεραπεία, οι τεχνικές χαλάρωσης και ελεγχόμενης αναπνοής αποτελούν επιλογές, χωρίς όμως η αποτελεσματικότητα τους να τεκμηριώνεται μέσω ερευνών.

Γιατί επέλεξες την ειδικότητα της ενδοκρινολογίας;

Ο κόσμος των ορμονών έχει μια μαθηματική συλλογιστική με μονοπάτια δράσης/ανάδρασης και αλγορίθμους διάγνωσης και αντιμετώπισης που μου ταιριάζει σαν χαρακτήρα. Ταυτόχρονα εγώ βλέπω  και μια ποιητική διάσταση σε αυτά τα μικροσκοπικά μόρια (τις ορμόνες) που ελέγχουν όλες τις λειτουργίες του σώματος  και δρουν σα νότες που άλλοτε ηχούν και άλλοτε σιωπούν στην σύνθεση του τραγουδιού της ζωής, που με εκφράζει σαν γυναίκα.

Μέσα στην τρέλα της καθημερινότητας τι σε βοηθά να χαλαρώνεις;

Τα παιδιά μου που μου θυμίζουν να ζω κάθε μέρα ξεχωριστά, τα βιβλία που ταξιδεύουν το μυαλό μου και ο χορός που ταξιδεύει το σώμα μου….

Ποιο είναι το δικό σου «σύνθημα» που σε εκφράζει ως φιλοσοφία ζωής;

Βρες την ευτυχία στις μικρές καθημερινές στιγμές!

Λίγα λόγια για την Χρυσούλα (Κρίστη) Κουρκούτη:

Η Χρυσούλα Κουρκούτη https://m.facebook.com/pages/category/Scientist/DrCKourkouti-109541404099346/posts/ είναι ενδοκρινολόγος, ειδικευμένη στην παιδοενδοκρινολογία αλλά και σε παθήσεις μεταβολισμού και διαβήτη. Είναι πιστοποιημένη γιατρός για την Εμμηνόπαυση από την Ελληνική Εταιρεία Κλημακτηρίου και Εμμηνόπαυσης. Σπούδασε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ειδικεύθηκε στο Γ.Ν. Λαμίας, στο Γ.Ν. Αγία Σοφία και στο Ν. Αττικό, ενώ μετεκπαιδεύτηκε στο Queen Elizabeth Hospital στο Μπέρμιγχαμ της Μεγάλης Βρετανίας. Έχει συγγράψει μελέτες πάνω στο θέμα της παχυσαρκίας παίδων και εφήβων, των μηχανισμών της ενδοκρινολογίας κλπ, ενώ συνεχίζει την έρευνα και τις μελέτες ως διδακτορική φοιτήτρια. Είναι παντρεμένη με δυο παιδιά, αγαπά τον χορό και την μουσική.

Για οποιονδήποτε θέλει να επικοινωνήσει μαζί της μπορεί στο kourkoutich@gmail.com

Η αναδημοσίευση φωτογραφιών και κειμένων του blog, επιτρέπεται μόνο έπειτα από άδεια του annastories.gr