Γαίας ήχοι…
Τον περασμένο Απρίλιο, ταξιδεύοντας για Κρήτη, για πρώτη φορά είχα την ευτυχία να απολαύσω έναν ουρανό πεντακάθαρο. Από το παράθυρο του αεροπλάνου έβλεπα τις Κυκλάδες απλωμένες στην καταγάλανη θάλασσα. Μεγάλα κομμάτια βράχων χωρίς ίχνος πρασίνου με μικρά άσπρα κουτάκια-σπιτάκια μαζεμένα σε μεριές μεριές. Καθώς ο ήλιος έλουζε τους βράχους με έπιασε ένα δέος. Δέος για αυτή την απέραντη, άγρια, σαφώς ιδιαίτερη, ομορφιά της Ελλάδας μας. Δέος για τους ανθρώπους που επιλέγουν να μένουν πάνω σε αυτούς τους βράχους, νύχτα-μέρα, χειμώνες-καλοκαίρια. Θέλει δύναμη, αγάπη, αντοχές… Μα θέλει και ισορροπία. Σαφέστατα το περιβάλλον πλάθει τους χαρακτήρες των ανθρώπων.
Μόνο που κάπως, κάποτε, χάθηκε η μπάλα… Χάθηκε η ισορροπία. Τόσοι πολλοί άνθρωποι από όλον τον κόσμο θέλουν να μοιραστούν, να γευθούν αυτήν την ομορφιά. Δεν τους αδικώ. Αλλά τελικά όλοι αυτοί οι βράχοι δεν μας χωρούν όλους, ταυτόχρονα. Ας μην παρεξηγηθώ εδώ. Πέρσι το καλοκαίρι επισκέφθηκα την Σαντορίνη μετά από 30 χρόνια! Δεν μπορούσα να αναγνωρίσω τα μέρη, τα σημεία… Σπίτια παντού… Όμορφα σπίτια, με συνοχή, μα σπίτια παντού! Το Καμάρι κοντεύει να ενωθεί με τον Πύργο, η Οία είναι διπλάσια, τα Φηρά ενωμένα με το Φηροστεφάνι και στην Καλντέρα ο μαύρος χαμός. Τώρα που το ηφαίστειο βρυχάται σαν ένας λέοντας εξοργισμένος από την συνεχή πολυκοσμία, μα κυρίως από την έλλειψη ισορροπίας και αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο των τελευταίων δεκαετιών, όλοι φεύγουν. Πρέπει να φύγουν για να προστατευτούν.
Πανικόβλητοι… Γιατί με την φωτιά δεν αστειεύεσαι. Η φωτιά ζεσταίνει αλλά καίει επίσης. Και όπως είχα γράψει πάλι από εδώ με αφορμή την Σαντορίνη, σαν να μαζεύτηκε τόσος θυμός, τόση ένταση, τόση διαφθορά, τόση απληστία, τόση ματαιοδοξία μέσα σε αυτούς τους βράχους. Και πόση να απορροφήσουν πια; Δεν υπάρχει άλλος χώρος ούτε πάνω, ούτε κάτω… Ένας πνευματικός νόμος λέει «ό, τι δίνεις, παίρνεις». Οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων κάτω από την γη των Κυκλάδων και ειδικά της Σαντορίνης δεν με αφήνουν να μην μοιραστώ αυτές τις σκέψεις, καθώς μοναδική ευχή είναι η Σάντα Ειρήνη –η Αγία Ειρήνη- να φέρει την πολυπόθητη γαλήνη και ισορροπία.
Αναζητώντας (;) το κέντρο
Ωστόσο, δεν αρκεί μόνον μια ευχή. Το ερώτημα που μας κοιτάζει κατάματα είναι το εξής: Γιατί χρειάζεται πάντα μια επαπειλούμενη καταστροφή για να έρθουμε στα συγκαλά μας; Από την πολλή φτώχεια μέχρι τον άκρατο πλουτισμό υπάρχει μια απόσταση. Και ποιος από όλους μας, σε διάφορες καταστάσεις, δεν έχει βρεθεί στα άκρα. Δεν παλεύει να προσεγγίσει το μέσο της διαδρομής του εκκρεμούς… Αλλά, όπως λέει και ο Αριστοτέλης στο έργο του «Ηθικά Νικομάχεια», η αρετή βρίσκεται στη μέση και αυτήν δεν την κληρονομείς αλλά χρειάζεται συνεχής και κοπιώδης εργασία από την παιδική ηλικία για να μάθεις να βρίσκεις το κέντρο. Να έρχεσαι στο κέντρο σου και να σου αρέσει κιόλας!
Να ένας πίνακας άκρων και κέντρου από τα έργα του μεγάλου φιλόσοφου:
Οργιλότης – αοργησία – πραότης
Θρασύτης – δειλία – ανδρεία
Ακολασία – αναισθησία – σωφροσύνη
Φθόνος – ανώνυμον – νέμεσις
Κέρδος – ζημία – δίκαιον
Αρέσκεια – αυθάδεια – σεμνότης
Δαπανηρία – μικροπρέπεια – μεγαλοπρέπεια
Πανουργία – ευήθεια – φρόνησις
Και η λίστα είναι ατελείωτη. Κοιτάζω τις λέξεις σαν να τις βλέπω πρώτη φορά. Όλα τα λέει η ελληνική γλώσσα. Όλα τα δείχνει. Όλα! Μα σαν να μην το ξέρουμε. Και πώς να γίνει όταν σε κάθε μέσο μαζικής ενημέρωσης τα αγγλικά ξεπετιούνται εκεί που δεν θα έπρεπε. Από της Γαίας τους ήχους και το τρέμουλο, η συζήτηση που ανοίγει είναι ΤΕΡΑΣΤΙΑ. Γιατί τα περιέχει τελικά όλα και κυρίως την παιδεία.
«Διό δει ηχθαί πως ευθύς εκ νέων ώστε χαίρειν τε και λυπείσθαι οις δει¨ η γαρ ορθή παιδεία αυτή εστίν…». Με σύγχρονη γλώσσα, πρέπει από την παιδική ακόμη ηλικία να έχει ασκηθεί κανείς στην αρετή, βιώνοντας αντίστοιχη λύπη ή χαρά για τα πράγματα που πρέπει.
Το τι μέλλει γενέσθαι το ξέρει μονάχα ο Θεός. Μα η αλήθεια που σύμφωνα με τον μύθο έχασε τα ρούχα της γιατί της τα έκλεψε το ψέμα μια όμορφη μέρα σε μια λίμνη, είναι πια εδώ ολόγυμνη και μας κοιτά. Η ντροπή δεν είναι δική της που έχασε τα ρούχα της. Αλλά και δεν βοηθά τώρα. Αυτό που βοηθά είναι η αλλαγή. Η ροπή προς το κέντρο, προς την αρετή, και το κυριότερο να μας δίνει χαρά όταν συμβαίνει.