Κώστας Κοτσανάς: Μια βραδιά ποίησης, μια ιδέα και ένα «θαύμα»!

Με όραμα την σύνδεσή μας με τα τεχνολογικά επιτεύγματα του παρελθόντος

Όταν έλαβα την πρόσκληση για τα εγκαίνια του Μουσείου Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας εδώ στην Αθήνα, σε ένα πανέμορφο νεοκλασικό κτίριο επί της οδού Πινδάρου 6 και Ακαδημίας στο Κολωνάκι, η χαρά ήταν διπλή. Αφενός μεν είχα την ευκαιρία να δω ένα μουσείο – τα λατρεύω τα μουσεία γιατί έχουν γνώση, μα κυρίως σύνδεση με το παρελθόν, με τις ρίζες και μόνο με βαθιές ρίζες ένα δέντρο πάει ψηλά – αφετέρου δε είχα την χαρά την συνάντησης με έναν παλιό συνάδελφο και φίλο που ήταν και η πηγή της πρόσκλησης αυτής και τον ευχαριστώ! Ωστόσο, στ’ αλήθεια δεν ήξερα τι ακριβώς περίμενα να δω. Πόσο πιο σαφής τίτλος θα πει κάποιος. Σε ένα μουσείο αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας περιμένεις να δεις τεχνολογία. Για σκεφτείτε το λιγάκι. Τεχνολογία. Πραγματική τεχνολογία για την οποία οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε τίποτα. Αλλά αυτό ακριβώς ήταν και συνεχίζει να είναι το όραμα του Κώστα Κοτσανά, του ιδρυτή του μουσείου. Να μας συστήσει και να μας συνδέσει με μια αξιοθαύμαστη λησμονημένη τεχνολογία και τα επιτεύγματά της, τα οποία η ανθρωπότητα επανέκτησε μετά από 1.500 χρόνια ωρίμανσης, όπως τόνισε ο ίδιος στα εγκαίνια. 

Και πριν προλάβετε να αναρωτηθείτε εάν βρέθηκαν σε ανασκαφές αυτές οι τεχνολογικές κατασκευές, η απάντηση είναι «όχι». Αυτό το έργο το έκανε ο κ. Κοτσανάς για εμάς και εξηγούμαι αμέσως. Το επαναλαμβάνω συχνά, γιατί χρειάζεται συχνά να το ακούμε, όταν ένας άνθρωπος έχει πάθος και αγάπη για αυτό που κάνει δεν μπορεί να μην πετύχει θαυμαστά πράγματα. Πράγματα και καταστάσεις που φάνταζαν πριν αδύνατα. Καθ’ όλη την διάρκεια των εγκαινίων και της παρουσίασης της συλλογής του μουσείου από τον ίδιο τον κ. Κοτσανά δεν γινόταν να μην παρατηρήσεις την χαρά και την αγάπη αυτού του ανθρώπου στα μάτια του για τα δημιουργήματά του.

Ο Κώστας Κοτσανάς μελέτησε βαθιά την αρχαία ελληνική, λατινική και αραβική γραμματεία και κατόπιν έφτιαξε ακριβή λειτουργικά αντίγραφα, τα οποία εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας και συνοδεύονται από δίγλωσσα επεξηγηματικά κείμενα. Ξεκίνησε να πειραματίζεται με αυτή την ιδέα όταν ήταν καθηγητής στα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, φτιάχνοντας μαζί με τους μαθητές του μια πρώτη τότε έκθεση. Όμως, ο σπόρος της ιδέας για κάτι μεγαλύτερο, μονιμότερο και λαμπρότερο, όπως ένα μουσείο, βασικά φυτεύτηκε κατά την διάρκεια μιας βραδιάς ποίησης. Μια τυχαία συζήτηση ανάμεσα στον Κώστα Κοτσανά και τον αείμνηστο καθηγητή Ανδρέα Δημαρόγκωνα -ένας εκ των κορυφαίων καθηγητών μηχανολογικού σχεδιασμού διεθνώς- ήταν το έναυσμα όλου αυτού του επίπονου έργου.

Βέβαια, τίποτα δεν είναι τυχαίο. Αυτές οι τυχαίες συναντήσεις ή συγχρονικότητες προκύπτουν όταν είμαστε έτοιμοι για αυτό που είναι να κάνουμε. Ο Κώστας Κοτσανάς, ο οποίος κατάγεται από την Αιγείρα – Σελιάνα Αχαΐας και σπούδασε Μηχανολόγος Μηχανικός στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών, ανέκαθεν έτρεφε μια βαθιά αγάπη για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό αλλά και το πεδίο της τεχνολογίας. Τι πιο φυσικό από τον συνδυασμό αυτών των δύο.

Πριν από το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας και Αρχαίων Ελληνικών Μουσικών Οργάνων και Παιχνιδιών στην Αθήνα, ο κ. Κοτσανάς είχε δημιουργήσει το Μουσείο Αρχιμήδη στην Αρχαία Ολυμπία και το Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας στο Κατάκολο. Αξίζει να σημειωθεί πως και τα τρία μουσεία με τα εκθέματα και όλο το υποστηρικτικό υλικό λειτουργούν χωρίς καμία επιχορήγηση από οποιονδήποτε δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα.  Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές περιοδεύουσες εκθέσεις σε όλον τον κόσμο, σε μουσεία, πανεπιστήμια και διεθνείς οργανισμούς των ΗΠΑ, μέχρι την Μελβούρνη της Αυστραλίας, την Κορέα, την Ταϊλάνδη κ.ά., ενώ ο κ. Κοτσανάς ο οποίος έχει συγγράψει επίσης έξι σχετικά βιβλία, έχει βραβευθεί για το έργο του τόσο στην Ελλάδα από το Υπουργείο Παιδείας όσο και στο εξωτερικό από την Ένωση Μουσείων Επιστημών Ασίας κλπ.

Και ο Πλάτωνας είχε ξυπνητήρι!

Ως καλλιτεχνική φύση, έμεινα να θαυμάζω για αρκετή ώρα τα αρχαία μουσικά όργανα του μουσείου, 42 τον αριθμό, όπως η λύρα του Ερμή, η κιθάρα του Απόλλωνα, η πηκτίς της Σαπφούς αλλά και η περίφημη «ύδραυλις» του Κτησιβίου, που ήταν το πρώτο πληκτροφόρο όργανο παγκοσμίως. Μάλιστα σε αυτήν ο επισκέπτης μπορεί να ακούσει την αρχαιότερη πλήρως σωζόμενη σύνθεση της αρχαιότητας. Το ξυπνητήρι του Πλάτωνα που μιμείται ήχους από την φύση με έκανε να γελάσω από μέσα μου καθώς τον φαντάστηκα να ξυπνά τόσο γλυκά και χαρωπός (σίγουρα καμία σχέση με τα ξυπνητήρια που μιμούνται τον ήχο κατσαρόλας που την χτυπάς με την κουτάλα…), ενώ το ρομπότ που σου βάζει κρασί με έκανε να σκεφτώ τι μεσολάβησε από τότε μέχρι το σήμερα για την ανάκτηση και εξέλιξη αυτής της γνώσης. Και αν νομίζετε πως οι αρχαίοι Έλληνες εύποροι πολίτες δεν είχαν συναγερμό στις οικίες τους, γελιέστε. Θα δείτε λοιπόν και τον ηχητικό συναγερμό που περιγράφεται από τον Ήρωνα τον Αλεξανδρέα και ο οποίος ενεργοποιούνταν όταν οι προσκεκλημένοι διάβαιναν την θύρα που προστάτευε.

Ιδιαίτερα θαυμαστός είναι, φυσικά, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο οποίος υπάρχει στο πραγματικό του μέγεθος εντός του μουσείου και που περιστρέφοντας έναν μοχλό τίθενται σε κίνηση οι θέσεις του Ήλιου και της Σελήνης στους αντίστοιχους ζωδιακούς κύκλους και σε πραγματικό χρόνο, όπως και ο πολυβόλος καταπέλτης του Διονυσίου του Αλεξανδρέως που αποδεικνύει πως υπήρχε και αμυντική τεχνολογία…

Μια βόλτα ένα απόγευμα στο Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας με τις 100 εφευρέσεις και τα 42 μουσικά όργανα σαφώς αξίζει τον κόπο και είναι βέβαιο ότι θα δώσει τροφή για πολλή σκέψη και ακόμα περισσότερη κουβέντα. Αυτό, άλλωστε, είναι και ο στόχος του κ. Κοτσανά.

 

 

 

Η αναδημοσίευση φωτογραφιών και κειμένων του blog, επιτρέπεται μόνο έπειτα από άδεια του annastories.gr