Μια φωτογραφία μαζί σου

«Μια εικόνα, χίλιες λέξεις!»

Τι σημασία έχει αν είναι κινέζικο ρητό ή αν πρόκειται για το εξαιρετικό σλόγκαν ενός Αμερικανού διαφημιστή που έψαχνε απελπισμένα έναν τρόπο για να πουλήσει διαφημιστικό χώρο πάνω στο τραμ την δεκαετία του 1920. Ναι, μια εικόνα λέει πολλά. Δείχνει αυτό που δεν λέγεται. Δείχνει αυτό που δεν βλέπεις αμέσως. Φανερώνει την αγάπη, την θλίψη, την αμηχανία, τον θυμό, τον θαυμασμό… Φανερώνει όλα μα όλα τα συναισθήματα ενός ανθρώπου παρά την απέλπιδα προσπάθειά του να τα κρύψει. Γιατί; Γιατί δεν έχει συνηθίσει, δεν έχει μάθει να τα αναγνωρίζει, να τα αποδέχεται και να ελευθερώνεται από αυτά.

Μια φωτογραφία φέρνει μνήμες. Όμορφες ή και όχι όμορφες. Μια φωτογραφία, ειδικά η σχολική, θυμίζει πως κάποτε ήμουνα παιδί. Παιδί μαζί με άλλα παιδιά, σε ένα ταξίδι που φάνταζε στην αρχή τρομακτικό. Παρατηρώ όλες τις σχολικές φωτογραφίες του Δημοτικού και χωρίς να το συνειδητοποιήσω αμέσως, με πιάνω να χαμογελάω πλατιά. Εδώ και καιρό σκέφτομαι ότι θέλω να οργανώσω μια συνάντησή μας. Έχουν περάσει πολλά, πολλά χρόνια. Και όμως, με τους συμμαθητές μου στο Δημοτικό με συνδέει κάτι που δεν το νιώθω με εκείνους του Γυμνασίου ή του Λυκείου. Παρατηρώ σε καθεμιά από τις σχολικές φωτογραφίες τους δασκάλους μου. Άλλους τους αγαπούσα και τους θαύμαζα και άλλους όχι τόσο.

Ναι, αυτή είναι η αλήθεια. Σε μια φωτογραφία βγαίνει η αλήθεια μας. Είτε το θέλουμε, είτε όχι. Άραγε, αυτό να φοβούνται οι δάσκαλοι εκείνοι που δεν θέλουν να βγουν φωτογραφία με τα παιδιά της τάξης τους; Μήπως έχουν περάσει τόσα παιδιά από τα χέρια και την αγκαλιά τους οπότε δεν τους κάνει αίσθηση πια; Μόνον εκείνοι γνωρίζουν. Και μπορεί να μην ισχύει τίποτα από όλα αυτά.

Αλλά υπάρχει μεγαλύτερη επιβράβευση του κόπου σου από το να βλέπεις τα παιδιά που είχες κάτω από τις φτερούγες σου να προκόβουν και να σε θυμούνται ακόμα και όταν μεγαλώσουν; Να σε θυμούνται με θαυμασμό και αγάπη; Να βλέπουν την ξεχασμένη σχολική φωτογραφία στο συρτάρι και να λένε «Τι καλός που ήταν αυτός ο δάσκαλος!» ή «πόσο την αγαπούσα αυτή τη δασκάλα!». Πέρα από πολιτικές, ιδεολογίες, οποιαδήποτε παιχνίδια των μεγάλων. Τα παιδιά δεν τα αφορούν αυτά. Τα παιδιά σε κοιτάνε στα μάτια και σου λένε τις αλήθειες. Ακόμα και εκείνες που δεν αντέχεις γιατί είναι και αυτά  δάσκαλοι, με τον δικό τους μοναδικό τρόπο που σε ωθεί να εξελιχθείς.

Σύμβολα

Οποιαδήποτε εικόνα μπορεί να είναι συμβολική και είναι ανοιχτή σε οποιαδήποτε ερμηνεία. Μερικά σύμβολα, ωστόσο, είναι παγκόσμια. Το νερό συμβολίζει την κάθαρση, την αναζωογόνηση, την γέννηση. Το σπίτι συμβολίζει τον εαυτό. Ο κύκλος συμβολίζει την ενότητα και την αιωνιότητα. Ο διάσημος μαθητής του Φρόιντ, Καρλ Γιούνγκ, αποκάλεσε αυτά τα σύμβολα, αρχέτυπα. Δηλαδή, αντιπροσωπεύουν παγκόσμια μοτίβα ανθρώπινης σκέψης που υπάρχουν μέσα στο συλλογικό ασυνείδητο. Επίσης, η αντίδρασή μας σε μια εικόνα δεν είναι πάντα συνειδητή.

Όπως τονίζει ο Αμερικανός καθηγητής ψυχολογίας Τζον Σούλερ, του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, στο βιβλίο του «Ψυχολογία της Φωτογραφίας: Εικόνα και Ψυχή»,  όταν βάζεις αυτά τα παγκόσμια σύμβολα μέσα σε μια φωτογραφία τότε πολλοί άνθρωποι θα τα «διαβάσουν» με παρόμοιο τρόπο. Άνθρωποι που σχηματίζουν ένα καλοσχηματισμένο, σφιχτό κύκλο, τι άλλο μήνυμα μπορεί να δίνουν από αυτό της ενότητας;

Φυσικά, κατά τον Αμερικανό καθηγητή,  υπάρχουν και τα προσωπικά σύμβολα. Και όταν μια φωτογραφία έχει μέσα πολλά σύμβολα εκεί τα πράγματα μπορεί να γίνουν πολύπλοκα. Ίσως αυτό να είναι και η ομορφιά της τέχνης της φωτογραφίας.

Υποθέτω πως βλέποντας μια σχολική φωτογραφία η απάντηση που θα έδινε κανείς στο ερώτημα τι συμβολίζει, θα ήταν “τα παιδικά μου χρόνια στο σχολείο”. Αλήθεια τώρα… δείτε τα πρωτάκια. Όλα μικρούλια δίπλα από την δασκάλα ή τον δάσκαλο, άλλα φοβισμένα, άλλα με απορία, άλλα αμήχανα, άλλα μέσα στην τρελή χαρά… Και δείτε τα ίδια παιδιά, εκτάκια. Μεγαλωμένα, στην πύλη της εφηβείας, με βλέμμα σιγουριάς πια και άνεσης καθώς είναι οι «μεγάλοι» του σχολείου. Και παρατηρείστε πως στέκονται δίπλα σε κάθε δάσκαλο.

Μια εικόνα, χίλιες λέξεις!

 

 

 

Η αναδημοσίευση φωτογραφιών και κειμένων του blog, επιτρέπεται μόνο έπειτα από άδεια του annastories.gr